Pod popularnym w ostatnich latach hasłem „najnowocześniejszy system odbywania kary” kryje się  System Dozoru Elektronicznego – nowoczesny, nieizolacyjny sposób na to, by osoby skazane na krótkoterminową karę pozbawienia wolności, odbyły ją w warunkach domowych, uczestnicząc tym samym w życiu społecznym

System Dozoru Elektronicznego polega na kontrolowaniu skazanego przebywającego poza zakładem karnym przy użyciu elektronicznych urządzeń monitorujących. Odbywanie przez skazanego kary poza zakładem karnym  następuje na mocy postanowienia sądu penitencjarnego, a w czasie jej odbywania skazany ma obowiązek określonego zachowania się, w szczególności pozostawania we wskazanym przez sąd miejscu w wyznaczonym czasie, noszenia specjalnego nadajnika oraz wykonywania nałożonych na niego obowiązków. Obowiązek pozostawania przez skazanego w miejscu zamieszkania nie oznacza jednak, że skazany nie może w ogóle wychodzić z domu przez cały okres wykonywania kary. Może on bowiem opuszczać miejsce dozoru, ale tylko w godzinach wyznaczonych przez sąd. Otrzymuje on specjalny harmonogram na każdy dzień tygodnia, w którym wyszczególnione są dokładne (co do minuty) godziny w których może opuścić miejsce zamieszkania, aby w tym czasie wykonywać obowiązki zawodowe, pracować w gospodarstwie rolnym, kontynuować naukę, udać się na niezbędne zakupy lub do miejsca kultu religijnego. System ten umożliwia prowadzenie normalnego życia, lecz pod stałą kontrolą i z założeniem, że skazany pozostały czas wolny od realizowania nałożonych obowiązków, spędza w ściśle określonym miejscu i wyznaczonej strefie monitorowania.

Poza swoistą dogodnością, jaką jest nieizolacyjny charakter odbywania kary, osoba skazana ma więc nałożone na siebie obowiązki, które w trakcie tej kary musi systematycznie realizować. Znaczna większość skazanych ma obowiązek pozyskania i kontynuowania zatrudnienia, co przynosi kilkutorowe korzyści – zarówno dla skarbu państwa, ogółu społeczeństwa, jak i samego skazanego i jego osób bliskich. Wykonywanie kary w ramach Systemu Dozoru Elektronicznego polega na zainstalowaniu w miejscu zamieszkania skazanego specjalnego urządzenia, które będzie na bieżąco komunikować się z założonym na nodze skazanego nadajnikiem. Zbierane przez rejestrator informacje są na bieżąco przekazywane do centrali monitorowania osadzonego i tam przetwarzane. Obowiązkiem skazanego jest przebywać w określonym w postanowieniu sądu miejscu (zamieszkania) i czasie. Urządzenia  wykrywają nawet najmniejszą próbę manipulacji skazanego (np. spóźnienie, próbę wyjścia z domu w okresie monitorowania, próbę zdjęcia nadajnika lub też jego dezaktywacji) i natychmiast rejestrują ją jako naruszenie warunków odbywania kary, co skutkować może cofnięciem przez sąd zezwolenia na dalsze odbywanie kary w SDE i w konsekwencji osadzeniem w warunkach więziennych.

Jedną z jednostek penitencjarnych, w której utworzony został Zespół Terenowy SDE jest Zakład Karny we Wronkach. Jego obsadę stanowi 6 funkcjonariuszy i 4 pracowników cywilnych. W ramach zespołu funkcjonują 4 patrole, realizujące czynności w systemie wielozmianowym, całodobowym. Inspektorzy na co dzień realizują zadania związane ze sprawdzaniem warunków technicznych w miejscach wskazanych we wnioskach o skierowanie do dalszego odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego, instalacją urządzeń monitorujących w przypadku pozytywnej decyzji sądu oraz deinstalacją po zakończonym okresie kary lub w przypadku cofnięcia przez sąd powyższego zezwolenia.

Zespół Terenowy SDE ZK Wronki realizuje swoje zadania w trzech województwach, tj. wielkopolskim, lubuskim i zachodniopomorskim. Zdarzało się, że dysponowany był również na teren woj. kujawsko-pomorskiego. Łączna ilość zadań zrealizowanych przez funkcjonariuszy i pracowników zespołu w roku 2020 przekroczyła 3700. Oznacza to, że patrol w minionym roku był łącznie w niemal czterech tysiącach domów, u niemal czterech tysięcy osób skazanych, pod niemal czterema tysiącami adresów, w tym również w noclegowniach i ośrodkach dla bezdomnych. W związku z wykonywaniem zadań służbowych zespół w roku 2020 pokonał łącznie 172 161 km, co daje średnio blisko 15 000 km. miesięcznie, bez względu na warunki atmosferyczne, porę dnia, czy charakterystykę terenu, na który był dysponowany.

Tekst, foto: kpt. Hubert Kuśmierek/ mjr Danuta Zielińska