Wielka sobota to czas oczekiwania
Wielka sobota to ciągle czas oczekiwania na zmartwychwstanie Jezusa – okres zadumy i wyciszenia, ale też i działania, bo w tym dniu idzie się ze święconką, co oznacza, że trzeba przygotować koszyk wielkanocny, aby mógł on się godnie zaprezentować. Po zmroku odprawiana jest liturgia Wigilii Paschalnej, która jest oficjalnym początkiem radości wynikającej ze Zmartwychwstania
Czy na pewno trzeba pościć?
Ścisły post nie jest obowiązkowy w Wielką Sobotę, ale większość wiernych zachowuje tę samą zasadę co w Wigilię Bożego Narodzenia, czyli nie jada mięsa (tzw. post paschalny).
Dzień żałoby
W Wielką Sobotę, podobnie do Wielkiego Piątku, nie ma żadnej mszy w kościele – zamiast tego jest odświętne stróżowanie przy grobie. Zgodnie z tradycją, przy Grobie Pańskim czuwają harcerze, ministranci, a także strażacy. Symbolizują oni strażników, którzy pilnowali grobu Jezusa, aby uczniowie nie mogli wykraść jego ciała.
Co tam niesiesz w koszyku, katoliku?
Czy wiesz, że dawniej święcenie pokarmów odbywało się w domach wiernych. Co więcej, święcone było wszystko to, co miało być na świątecznych stołach. Z czasem (głównie z uwagi na ogromne ilości jedzenia w domach szlacheckich) zakazano tego typu praktyk. W ten sposób powinnością wiernych stało się przynoszenie pokarmów do kościoła, a każda potrawa wkładana do koszyka nabrała symbolicznego znaczenia.
Istnieje 10 absolutnych tzw. „must-have” pokarmów, które każdy katolik powinien umieścić w koszyczku. Należą do nich:
1.Baranek – symbol zmartwychwstania Chrystusa, odkupienia grzechów i przezwyciężenia zła. Najczęściej jest przepasany czerwoną chorągiewką z napisem Alleluja. Kiedyś baranka wykonywano bardzo często z ciasta, a dziś najczęściej baranek jest cukrowy.
2. Jajka – symbol nowego życia, a także triumfu życia nad śmiercią. Najczęściej do koszyka wkładane są uprzednio pieczołowicie przygotowane kolorowe pisanki, niekiedy wraz z wydmuszkami.
3. Chleb – oznacza ciało Chrystusa i wiąże się z wydarzeniami Ostatniej Wieczerzy. To podstawowy posiłek dla katolików, który wiąże się z dobrobytem i gwarantuje pomyślność. Jest on również „bohaterem” modlitwy „Ojcze Nasz” i nikt się nie przejmuje, że zawiera on gluten. Swoją drogą w dzisiejszych czasach chleb jest „skazany” na ostracyzm przez wielu ludzi, a kiedyś mówiono, że „oby na chleb nam nie zabrakło”.
4. Wędlina – symbol witalności, zdrowia i dostatku. Najczęściej wkładana jest biała kiełbasa, bo najbardziej kojarzy się z Wielkanocą (myśli wszystkich wiernych krążą wokół żurku podawanego właśnie z białą kiełbaską). Potrawy mięsne to także pamiątką baranka paschalnego i wieczerzy, którą Jezus zjadł z apostołami przed swoją męką i śmiercią.
5. Sól – to ochrona przed zepsuciem, a także obrona przed wszelkim złem i działaniem diabła. Nawiązuje także do słów Chrystusa skierowanych do uczniów, że są „solą ziemi”.
6. Chrzan – kojarzy się z siłą fizyczną, zdrowiem i krzepą.
7. Ciasto – najlepiej jeśli jest to babka wielkanocna, gdyż to najbardziej tradycyjne ciasto wielkanocne. Oczywiście robiona własnoręcznie, gdyż jest to symbol naszych zdolności, a przy okazji oznaka słodyczy, która jest niejako nagrodą za wytrwałość podczas 40 dni postu.
8. Ser – to pomost pomiędzy światem ludzkim a zwierzęcym. Nawiązuje do dziękczynienia za pokarm otrzymany od zwierząt i szacunku wobec nich.
9. Pieprz – przypomina o ziołach, które Izraelici jedli pod koniec swojego pobytu w Egipcie.
10. Woda – obmywa nas z grzechu.
Oprócz powyższych produktów, w zależności od regionów, do koszyczka są wkładane różne inne smakołyki. Natomiast jest lista produktów zakazanych, to znaczy w koszyczku pod żadnym pozorem nie powinien znajdować się alkohol w żadnej postaci (nawet nalewek), a także nie ma tam miejsca dla zająca wielkanocnego, który kojarzy się z czasami pogańskimi.
Sam koszyczek najlepiej, aby był z wikliny, przyozdobiony bukszpanem, z białą serwetką.
Rzecz o samych pisankach
Bardzo ważną tradycją jest samo przygotowanie pisanek. Zgodnie z legendą jajka były malowane przez Żydówki, aby odwrócić uwagę mężczyzn, którzy mieli kamienować Chrystusa. Kiedyś jajka były malowane tylko i wyłącznie na czerwono, co miało nawiązywać do krwi Chrystusa. Obecnie pisanki to „festiwal” różnych wzorów i kolorów, gdzie fioletowy i niebieski symbolizują koniec postu, a żółty, różowy i zielony to radość ze Zmartwychwstania. Wspólne malowanie pisanek jest wspaniałą zabawą dla całych rodzin, podobną do ubierania choinki na Boże Narodzenie.
Spośród pisanek szczególny rodzaj stanowią przygotowywane na Kaszubach tzw. kraszanki, które są barwione na jeden kolor i ozdabiane cienkim dłutem. Powstają na nich wówczas piękne wzory, które są zdecydowanie nie do podrobienia.